شاید این مطالب برایتان مفید باشد
در ۲۹ تیر ماه ۱۳۹۰، نخستین دیدار کتابداران و مسؤولان نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور با رهبر معظم انقلاب برگزار شد. در ابتدای این دیدار، سید محمد حسینی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با ارایه آمارهایی از وضعیت انتشار کتاب در جمهوری اسلامی ایران، کوشید تا گزارشی را از وضعیت مطلوب کتاب ارایه کند. اما این گزارش، با واکنش مقام معظم رهبری مواجه شد و ایشان فرمودند: «ما در کشورمان، در جامعه‌ى خودمان، از واقعیتى که در این زمینه وجود دارد، راضى نیستیم. بله، درست است؛ امروز حجم کتابهائى که تولید میشود، با گذشته خیلى تفاوت کرده است؛ گاهى چند برابر کتاب منتشر میشود، یا تیراژ کتابها بالا میرود؛ لیکن این کافى نیست؛ اینها براى کشور ما خیلى کم است.»
ایشان در فرازهای پایانی بیانات خویش، فرمودند: «من از این اجتماعى که امروز هست، میخواهم این استفاده را بکنم که یک تجدید مطلعى بشود در مسئله‌ى کتاب و کتابخوانى و کتاب خوب و کتاب مفید و کتاب سالم؛ یک حرکتى را همه‌ى مسئولان در کشور آغاز کنند؛ از آنهائى که برنامه‌ریزى میکنند، تا آنهائى که تولید میکنند، تا آنهائى که تبلیغ میکنند، تا مخاطبان کتاب، جوانها و غیر جوانها که کتاب را میخوانند، یک نگاه جدیدى داشته باشیم.»
ابراز نارضایتی رهبر معظم انقلاب اسلامی از وضعیت کتاب در جمهوری اسلامی ایران، بهانه‌ای برای این نوشتار است تا با بازنگری جزء به جزء در این حوزه، گامی به سوی «تجدید مطلع در حوزه کتاب» برداشته شود.
در هر بخش از این مقاله، ابتدا وضعیت حوزه از کتاب از نگاه شاخصهای رسمی و پژوهشها و مطالعات علمی موجود، بررسی خواهد شد و سپس براساس نگاه مقام معظم رهبری و دغدغه ایشان در آن بخش، فاصله وضعیت کنونی تا وضعیت مطلوب، سنجیده خواهد شد و به تناسب بضاعت کم نویسنده، کوشیده میشود راهکارهای لازم برای رسیدن به وضعیت مطلوب، بیان شود.
در نخستین بخش این مقاله، کارنامه و جایگاه جهانی جمهوری اسلامی ایران براساس شاخصهای رسمی ملی و جهانی توسعه در حوزه نشر کتاب، مورد بررسی قرار گرفته است.
× شاخصهای توسعه در حوزه نشر کتاب
برای سنجش میزان پیشرفت یا موفقیت هر برنامه، فعالیت و اقدامی، باید شاخصهایی کمی یا کیفی طراحی شود. سنجش این شاخصها در بازه‌های زمانی و مقایسه آنها، گزارشی از وضعیت مساله مورد سنجش را ارایه می‌دهد.
در حوزه نشر کتاب، شاخصهای جهانی و ملی‌ای وجود دارد که نمایشگر میزان توسعه در این حوزه هستند:
۱ـ شاخص جهانی توسعه نشر کتاب: یونسکو به عنوان بازوی علمی، فرهنگی و آموزشی سازمان ملل متحد، شاخص «تعداد عنوان کتابهای چاپ‌شده در یک سال» را برای سنجش میزان توسعه کشورها در حوزه نشر کتاب اعلام کرده است. براساس تعریف سال ۱۹۸۵م. یونسکو، «کتاب یک نشریه غیرادواری و چاپ‌شده است که دارای حداقل ۴۹ صفحه منحصر به صفحه‌های جلد است که در کشور چاپ‌شده و در دسترس همگان قرار گرفته باشد.»
۲ـ شاخص ملی توسعه نشر کتاب: مرکز آمار ایران، مرجع رسمی ارایه آمار در جمهوری اسلامی ایران است. این مرکز در حوزه کتاب، همان شاخص یونسکو را به عنوان شاخص توسعه نشر کتاب پذیرفته است. براساس تعریف این مرکز، «کتاب نشریه‌ای غیرادواری و چاپ شده است که حداقل ۴٨ صفحه داشته و دارای جلد باشد.»
مرکز آمار ایران، اطلاعات مربوط به تعداد عناوین چاپ‌شده در یک سال را، از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دریافت می‌کند و مرجع ارایه این آمار، «خانه کتاب» است. مؤسسه خانه کتاب خود را «یک مؤسسه غیرانتفاعی و غیردولتی» اعلام می‌کند اما کلیه فعالیت آن، زیر نظر معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است.
متاسفانه در قوانین و آیین‌نامه‌ها، قالب «کتاب» تعریف نشده است و به همین دلیل، اداره‌کل کتاب وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، به کتابهای کمتر از ۴۸ صفحه یا چاپ‌شده در خارج ایران و یا فاقد دسترسی عمومی، نیز مجوز انتشار می‌دهد.
همین نکته باعث شده است که در آمار ارایه‌شده از سوی خانه کتاب، کتابهای کمتر از ۴۸ صفحه، کتابهای چاپ‌شده در خارج ایران و کتابهای فاقد دسترسی عمومی، مورد شمارش قرار گیرند.
[…]
× وضعیت توسعه نشر کتاب در ایران براساس شاخصهای فعلی
[…]
× جایگاه ایران در جهان از نظر توسعه نشر کتاب براساس شاخصهای فعلی
[…]
بدین‌ترتیب مشاهده میشود که از نظر تعداد عنوان کتابهای منتشرشده در یک سال، جمهوری اسلامی ایران، یکی از ۲۰ کشور برتر در این حوزه است و با فاصله معناداری از کشورهای منطقه، پیشتاز این زمینه است.
به بیان دیگر، از نظر تعداد عنوانهای منتشرشده در یک سال، نه تنها چشم‌انداز بیست ساله جمهوری اسلامی ایران محقق شده و افق منطقه‌ای پشت سر گذاشته شده است بلکه، افق جهانی و قرار گرفتن بین ۱۰ کشور برتر جهان، هدف پیش روی این زمینه است.
اما چرا مقام معظم رهبری خواهان تجدید مطلع در حوزه کتاب هستند؟ چرا شاخصهای ملی و جهانی توسعه نشر کتاب، رضایت ایشان را حاصل نکرده است و ایشان، به صراحت، نارضایتی خود را ابراز داشته‌اند؟
اینها سؤالاتی است که به لطف الهی، در بخشهای بعدی این مقاله، پاسخ داده خواهد شد.
متن کامل را پایگاه اینترنتی برهان بخوانید.
سلام برادر. ممنونم از دیدار مجدد شما فضای مجازی