بختکی به نام لهجه تهرانی ـ درباره صدا و سیمای جمهوری تهران

شاید این مطالب برایتان مفید باشد

ترس شبکه من و تو از برنامه‌های جدید شبکه کودک

۸ آبان ۱۳۹۹

از مدیریت پیام تا مدیریت ادراک

۷ مرداد ۱۳۹۸

درباره جهان داستانی رمان رستاخیز عاشقی

۷ مرداد ۱۳۹۸

این یادداشت در شماره دوم هفته نامه «۹ دی»، ۱۸ دی ۱۳۸۹ منتشر شده است.
همه رسانه‌های همگانی، فرزندان هیولایی به نام «مدرنیته» هستند که چند صد سالی است؛ تب آن، جهان را دربرگرفته و سودای مدرن شدن، چشم و گوش جهانیان را پر کرده است. جهان مدرن، جهان «تیراژ» است و در جهان‌بینی کاپیتالیست آن، هر چه محصول تولیدکننده، در شمارگان بیشتری به دست مصرف‌کننده برسد؛ اقتصادی‌تر و به‌صرفه‌تر خواهد بود. همین چهارچوب نظری است که برای انتقال پیام نیز، به دنبال فناوری‌هایی می‌گردد که در شمارگانی زیادتر و دسترسی‌ای سهل‌تر، ابزار انتقال پیام از فرستنده به گیرنده، گردند.
صنعت چاپ و سپس، رادیو، تلویزیون، سینما، اینترنت و هر آنچه در پی آن آید؛ بسترهای فنی این انتقال پیام در جهان مدرن هستند.
جهان مدرن در این آزمون و خطای تاریخی پرهزینه‌ خود ـ که با افتخار آن را «تجربه بشری» می‌خواند ـ مسیری را می‌پیماید که ما هنوز اندر خم یک کوچه آنیم! کشورهای شمال، سالهاست که خود را از چنبره مرکزگرایی رهانیده‌اند و با توزیع و پراکنش امکانات در گستره جغرافیایی خود، کوشیده‌اند به شبه‌عدالتی در توسعه دست یابند اما کشورهای جنوب، هنوز دست در گریبان گرفتاریهای گامهای نخستین توسعه‌اند. استفاده از فناوری‌های ناسازگار با محیط زیست، نظریه‌های اقتصادی مشدًد شکاف طبقاتی، ازهم‌گسستگی‌ها و ناهنجاری‌های گونه‌گون اجتماعی و … از میوه‌های تلخ مدرن‌شدن است که پیش از ما، غربی‌ها آن را چشیده‌اند و اکنون، مزه‌مزه کردن ما را به نظاره نشسته‌اند.
یکی از همین میوه‌های تلخ گامهای نخستین توسعه، تمرکز رسانه‌های همگانی در مرکز مدیریت فرآیند توسعه و مدرنیزاسیون است که ما آن را، با شعار اعتراضی «ایران فقط تهران نیست / تهران فقط شمران نیست» شنیده‌ایم.
در کشور ما، نزدیک به ۷۵ میلیون نفر زندگی می‌کنند که ۲۱ میلیون نفر آنها در روستاها ساکن‌اند. در بین ۵۴ میلیون نفر شهرنشین، نزدیک به هشت میلیون نفر آنها در شهری چهارطبقه، شلوغ و آلوده‌هوا به نام تهران زندگی می‌کنند که نزدیک به همه رسانه‌های همگانی این ۷۵ میلیون نفر، از آنجا راهبری، تولید و منتشر می‌شود! بدین‌ترتیب یک اقلیت ده درصدی در یک جغرافیای ۷۳۰ کیلومتر مربعی، مدیریت افکار عمومی کشوری را برعهده دارد که ۲۲۵۷ برابر آن است!
کشورهای توسعه‌یافته، کوشیده‌اند دو اشکال بسیار مهم رسانه‌های همگانی را، از چشم خود، بزدایند: اولین و مهمترین ایراد رسانه‌های همگانی، «همگانی» بودن آن است! و ایراد دیگر آنها، تمرکزگرایی و اقلیت‌مداری است!
این دو ایراد را، نظریه «رسانه مشارکتی دموکراتیک» و فناوری‌های نوین به شکلی کم‌رنگ کرده‌اند و تلاش نموده‌اند با یافتن راهی برای «تنوع رسانه‌ای»، «کوچک بودن مقیاس رسانه‌ها»، «محلی بودن انتشار آنها» گیرندگان بیشتری را با بهره‌وری بالاتر، با خود همراه سازند.
اما برای مایی که هنوز الگویی برای پیشرفت خود نکشیده‌ایم و هنوز خیلی از مدیرانمان، در بن دل خویش، دلبسته توسعه و مدرنیزاسیون هستند؛ چاره‌ای جز تحمل سبک زندگی تحمیلی این اقلیت ده درصدی وجود ندارد. روزی باید به دیدن کت و شلوارهای براق مد شده در یک دو هزار و دویست و پنجاه و هفتم این آب و خاک عادت کنیم و روز دیگر، به خاطر اینکه این ده درصد، در دل سرمای زمستان، گوجه فرنگی را گرانتر خریده‌اند؛ بیننده پیگیریهای خبرنگاران و پاسخگویی مسؤولان باشیم.
باید از سهمیه‌بندی سوخت ناراضی باشیم چرا که در شهر اینها، به طور میانگین روزی چهل کیلومتر را باید بپیمایند تا به سر کارشان برسند و بعد از هشت سال، به فکر توده‌های گرد و غبار آمده از غرب کشور بیفتیم که حالا پایشان به تهران باز شده و مسؤولان باید به زیر بمباران رسانه‌ها، به فکر راه‌حل‌های کوتاه‌مدت و میان‌مدت باشند.
برای این اقلیت ده درصدی، ایران تهران است و اگر فرصت شد کرج و چالوس و محمود آباد و مشهد و قم و اصفهان و شیراز و تبریز و کمی تا قسمتی سمنان و یزد و رفسنجان! پس بی‌راه نیست که گوینده رادیو از بارش نخستین برف زمستانی و زیبایی آن برایمان حرف بزند و در همان زمان، روستاییان اردبیلی در زیر برفها برای خود راهی باز کنند و اهالی سیستان و بلوچستان، از خشکسالی چندین ساله، نالان باشند.
و باز بی‌راه نیست که لهجه این اقلیت ده درصدی، لهجه معیار باشد و نود درصد بقیه باید آنقدر لب و زبان خود را بچرخانند تا به لهجه اینها نزدیکتر شوند. نود درصدی که باید مثل تهرانیها، سخن بگویند؛ به گشت ارشاد معترض باشند؛ از سرعت پایین اینترنت بنالند و به ممیزی کتابهای غیراخلاقی بتازند.
و به قول مرحوم محمدحسین شهریار:
«الا ای داور دانا، تو می‌‌دانی که ایرانی
چه محنتها کشید از دست این تهران و تهرانی
چه طرفی بست ازین جمعیت جز پریشانی
چه داند رهبری سرگشته صحرای نادانی
چرا مردی کند دعوی کسی کو کمتر است از زن
الا تهرانیا انصاف می‌کن خر تویی یا من
×××
تو ای بیمار نادانی، چه هذیان و هدر گفتی
به رشتی کله‌ماهی‌خور، به طوسی کله‌خر گفتی
قمی را بد شمردی اصفهانی را بتر گفتی
جوانمردان آذربایجان را ترک خر گـفتی
تو را آتش زدند و خود بر آن آتش زدی دامن
الا تهرانیا انصاف می‌کن، خر تویی یا من»